04 ARALIK 2023 GEMLİK KÖRFEZİ DEPREMİ BASIN BÜLTENİ

Bursa ili ve çevresinde hissedilen deprem, 04 Aralık 2023 tarihinde yerel saat ile 10:42:20’ de Gemlik körfezi içerisinde Mudanya ilçemizin yaklaşık 4.73km açığında, yaklaşık 9km derinlikte gerçekleşmiş olup, aletsel büyüklüğü 5.1 (Mw) olarak belirlenmiştir (Şekil 1).

Şekil 1 04 Aralık 2023 Gemlik körfezi depreminin dış merkez konumu

Deprem, merkezinden yaklaşık 220km’lik bir alan içerisinde hissedilmiştir (Şekil 2a). İvme değerlerine bakıldığında Mudanya ilçemizin 0.12g ile en yüksek ivmeli sarsıntılara maruz kaldığı görülürken, en büyük ivme değerleri Nilüfer ve çevresi için 0.027g, Ertuğrulgazi ve çevresi için ise 0.007g’ dir (Şekil 2b). Depremi hisseden vatandaşlarımızın, maruz kaldıkları sarsıntıyı  karşılaştırmaları  adına  06  Şubat  2023  depremlerindeki  sarsıntılarla  basit  bir karşılaştırma yapılabilir. Vatandaşlarımızın Mudanya’ da maruz kaldığı sarsıntıların ivmesi, 06 Şubat 2023 depremlerinden yaklaşık  6.5 kat daha düşükken, bu değer Nilüfer ilçemizde hissedilen sarsıntı için ise yaklaşık 20 kattır.

Şekil 2 (a) 04 Aralık 2023Gemlik körfezi depreminin kaydedildiği istasyonlar ve kaydedilen en büyük yer ivmesi dağılımı, (b)Bursa ili kent merkezi ve çevresinde kaydedilen en büyük yer ivmesi dağılımı

Gemlik körfezi depremi (ana şok) yaklaşık 30s sürmüş olup, en büyük ivmeli sarsıntılar bu sürenin ilk 5s’ sinde hissedilmiştir (Şekil 3a ve b). Ana şokun ardından, aletsel büyüklükleri değişkenlik gösteren fazla sayıda artçı şok gözlenmiş olup, bunların en büyüğü yerel saat 11:18:52’ de aletsel büyüklüğü 3.8 (Mw) olarak belirlenen artçı depremdir (Şekil 3a ve c). Bununla beraber, ana şok öncesi saat 10:37:46’ da aletsel büyüklüğü 3.1 (Mw) olan, ana şok konumunun yaklaşık 5km kuzeybatısında öncü olarak nitelendirilebilecek bir sismik olay göze çarpmaktadır (Şekil 3a). Bu olay öncü olabileceği gibi, körfez içerisindeki olağan sismik aktivitelerinden biri de olabilir.

Şekil 3 (a)TK 1618 numaralı Mudanya istasyonunda04 Aralık günü saat 10:00-13:00 aralığındakaydedilen sismik olaylar, (b) 04 Aralık 2023 Gemlik depreminin, TK 1618 numaralı Mudanya istasyonu kaydı, (c) en büyük artçı şokun TK 1618 numaralı Mudanya istasyonu kaydı

Birleşik Devletler Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS)’ in, depremi hisseden vatandaşlardan aldığı çevrimiçi geri bildirimler ile hazırladığı şiddet haritasında, depremin en şiddetli olarak Mudanya ilçemizde hissedildiği, ilimizin güneyine gidildikçe şiddetin göreceli olarak azaldığı görülmektedir (Şekil 4)

Şekil 4 Birleşik Devletler Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS)’ in, depremi hisseden vatandaşlardan aldığı toplam 208 adet çevrimiçi geri bildirimle ile hazırladığı şiddet haritası

Gemlik körfezi ve çevresinin geçmiş senelerdeki sismisitesine bakıldığında, bölgenin büyüklükleri 3.0 ile 5.2 arasında değişen depremler ürettiği görülmektedir (Şekil 5a). Dolayısıyla, 04 Aralık 2023 Gemlik Körfezi depreminin olağan bir sismik aktivite olduğu söylenebilir. Bununla beraber, tarihsel kayıtlarda 985 yılında meydana geldiği belirtilen ve IX şiddetinde hissedildiği kaydedilen deprem, ilimizi etkileyecek yıkıcı depremler açısından göz ardı edilmemelidir (Şekil 5b). Hem tarihsel  kayıtlarda  karşılaşılan depremler  hem  de ülkemizdeki aletsel  dönemin başlangıcı olarak varsayılan 1900 yıllından bu yana kaydedilen sismik olaylar göz önüne alındığında, Bursa ve yakın çevresi için büyük-yıkıcı bir depremin yeniden oluş periyodunun yaklaşık 45-60 yıl olduğu görülmektedir (Tablo 1). Dolayısıyla, deprem dirençli kentleşme çalışmalarının arttırılması, var olan çalışmaların hızlandırılması önemlidir.

Şekil 5 Gemlik körfezi ve yakın çevresine ait (a) aletsel ve (b) tarihsel dönem depremler

Tablo 1 Bursa ilinde hasar yaratan tarihi ve aletsel dönem depremler

Bununla beraber, ilimizin yoğun nüfuslu alanlarının yer bilimsel özellikleri ve ilimiz çevresinde yıkıcı depremler oluşturabilecek fay sistemlerinin varlığı, ilimizin büyük bir sismik tehlike altında olduğu göstermektedir. Ayrıca kapsamlı jeofizik ve jeolojik veriler ışığında yapılan son bilimsel çalışmalar, Bursa Ovası’nı yaklaşık doğu-batı yönünde boydan boya kesen yeni bir fayın varlığını da göstermektedir.

Bu amaçla üniversitemizin hem ulusal-uluslararası ikili iş birliği çalışmaları sürdürdüğünü hem de doğrudan ilimiz özelinde yapılacak deprem araştırmaları projelendirdiğini ve yakın zamanda olumlu gelişmeleri değerli kamuoyuyla paylaşılacağını belirtmek isteriz.

Doç. Dr. Mustafa Şenkaya (Jeofizik Mühendisi)

Bursa Uludağ Üniversitesi İnşaat Mühendisliği  https://avesis.uludag.edu.tr/mustafasenkaya